Τι είναι η Φωνολογική Ενημερότητα και γιατί είναι τόσο σημαντική
02 Νοεμβρίου 2021
Η κατάκτηση της μητρικής γλώσσας πραγματοποιείται από το παιδί σταδιακά και με φυσικό τρόπο μέσα από δύο «εσωτερικούς μηχανισμούς» που οδηγούν στη σωστή χρήση της γλώσσας. Ο πρώτος μηχανισμός ονομάζεται «παραγωγή» και είναι η μετατροπή των σκέψεων μας σε λέξεις και η μετατροπή των λέξεων, αυτών σε μεμονωμένους ήχους. Ο δεύτερος μηχανισμός είναι η «κατανόηση» όπου ο ήχος γίνεται λέξη και η λέξη παίρνει νόημα.
Ένα παιδί μπορεί να παράγει σωστά μια λέξη με νόημα όταν την ακούει καθαρά αλλά κι όταν την αντιληφθεί ακουστικά κι αναλύσει τα στοιχεία και τους συνδυασμούς της.
Η κάθε γλώσσα αποτελείται από τους δικούς της ήχους (=φωνήματα), οι οποίοι είναι αλληλένδετοι. Η διάκριση αυτών των ήχων δεν είναι μόνο το να ακούει το παιδί τις λέξεις (=ακουστική αντίληψη) και να τις επαναλαμβάνει (=εκφορά/ άρθρωση) αλλά και να κατανοεί το νόημα αυτών (π.χ. ψέμα- δέμα – θέμα – ρέμα).
Επίσης η τοποθέτηση των φωνημάτων στη σωστή θέση της λέξης είναι σημαντική (π.χ. έλαβα- έβαλα, κάρμα- μάρκα), διότι η τροποποίηση ή η αντικατάσταση των φωνημάτων μπορεί να αλλάξει το νόημα των λέξεων όπως παρατηρείται και στα παραπάνω παραδείγματα. Συνεπώς, η αντίληψη και η διάκριση των ήχων μιας γλώσσας αποτελεί βασική προϋπόθεση για την κατανόηση του λόγου και κατ’ επέκταση για την καθημερινή χρήση αυτής.
Για να μπορέσει το παιδί να πραγματοποιήσει την παραπάνω διαδικασία θα πρέπει να μπορεί να διακρίνει τον κάθε ήχο μεμονωμένα. Η μεμονωμένη παραγωγή φωνημάτων (π.χ. πες ‘σ’ -> ‘σσσσ’) αρχίζει από τον πρώτο χρόνο ηλικίας του παιδιού. Όμως, αυτό δεν αποτελεί στοιχείο κατάκτησης της φωνολογίας εφόσον για την εκφορά μιας ολόκληρης λέξης απαιτείται ανάλυση όλων των φωνημάτων (=ήχων) αυτής.
Για παράδειγμα, η εκφορά της λέξης «μήλο» αποτελείται από τα φωνήματα «μ» «ή» «λ» «ο», τα οποία το παιδί σε μεγαλύτερη ηλικία πρέπει να είναι σε θέση να ξεχωρίζει και να ξέρει ποια είναι ακριβώς η θέση του κάθε φωνήματος μέσα στη λέξη «μήλο». Η ακουστική διάκριση, λοιπόν, προηγείται της άρθρωσης. Το παιδί μπορεί να διακρίνει ακόμα και ήχους που δεν μπορεί να παράγει.
Τα παραπάνω αποτελούν τη βάση για την κατάκτηση των μηχανισμών ανάγνωσης και γραφής. Όταν, λοιπόν, η ανάλυση των ήχων από το παιδί γίνεται αυτόματα και δε χρειάζεται η προσπάθεια για την κωδικοποίηση των γραμμάτων, τότε θα είναι έτοιμο για την εκμάθηση γραμματικών/ορθογραφικών κανόνων.
Πηγή:
VI-21564-NOVALAC-11/2021
