«Τι είναι και πώς αντιμετωπίζονται οι κολικοί στα βρέφη»; Γράφει η παιδίατρος Μαριαλένα Κυριακάκου

Μήπως το μωρό σας είναι ιδιαίτερα ανήσυχο κάποιες συγκεκριμένες ώρες της ημέρας και δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα για να το καθησυχάσετε; Κάτι τέτοιο συμβαίνει αρκετά συχνά μεταξύ 18:00 και 24:00, τότε που κι εσείς αισθάνεστε την κούραση της μέρας; Το πιο πιθανό είναι πως πρόκειται για βρεφικούς κολικούς.

Οι κολικοί αποτελούν σύνδρομο παροξυσμικών κοιλιακών αλγών, πιθανότατα εντερικής προέλευσης και παρουσιάζονται σε βρέφη ηλικίας μικρότερης των 3 μηνών, συνήθως τις απογευματινές ή βραδινές ώρες. Αν θέλουμε να δώσουμε έναν ακριβή ορισμό, είναι: «Έντονο κλάμα διάρκειας πάνω από 3 ώρες για πάνω από 3 ημέρες την εβδομάδα.»

Είναι εξαιρετικά συνηθισμένη κατάσταση και εμφανίζεται περίπου στο 40% των βρεφών. Ξεκινά μεταξύ 3ης και 6ης εβδομάδας ζωής και σε ποσοστό περίπου 60% υποχωρούν τον 3ο μήνα, ενώ στο 90% των περιπτώσεων υποχωρούν τον 4ο μήνα. Εμφανίζεται με ίδια συχνότητα σε: αγόρια και κορίτσια, τελειόμηνα ή πρόωρα βρέφη, στο 1ο ή σε επόμενο παιδί της οικογένειας.

Χαρακτηρίζονται από αιφνίδιο, έντονο και συνεχές κλάμα, με έξαψη στο πρόσωπο ή περιστοματική ωχρότητα, διογκωμένη και τεταμένη κοιλιά, σύσπαση των ποδιών προς την κοιλιά, ψυχρά άκρα και σφιγμένες γροθιές, η πλάτη μπορεί να κάνει υπερέκταση, σαν τόξο. Tο βρέφος δεν ησυχάζει εύκολα, μπορεί να ηρεμήσει περιστασιακά και συνεχίζει ξανά το κλάμα του. Το κλάμα μπορεί να σταματήσει με την έξοδο αερίων αλλά και με τις εντερικές κινήσεις.

Η αιτιολογία παραμένει ασαφής και υποχωρούν αυτόματα περίπου τον τέταρτο μήνα. Έχουν ενοχοποιηθεί παράγοντες όπως η αίσθηση της πείνας, η κατάποση αέρα κατά τη σίτιση, η αυξημένη λήψη τροφής και η κατανάλωση τροφών από τη μητέρα που θηλάζει με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες.

Μερικά βρέφη φαίνεται ότι είναι επιρρεπή στην εμφάνιση κολικών, ωστόσο η βελτίωση της τεχνικής σίτισης, περιλαμβάνοντας την ερυγή (ρέψιμο) του βρέφους, η εξασφάλιση σταθερού συναισθηματικά περιβάλλοντος, η έγκαιρη ανίχνευση αλλεργίας σε κάποια τροφή, οι διατροφικές συνήθειες της μητέρας και η αποφυγή υποσιτισμού ή υπερσιτισμού, αποτελούν μερικά από τα αποτελεσματικότερα μέτρα πρόληψης.

Ενέργειες που βοηθούν στην ανακούφιση του βρέφους είναι η όρθια ή η πρηνής θέση και η τοποθέτηση ζεστών επιθεμάτων στην κοιλιακή χώρα. Ξαπλώστε το μπρούμυτα πάνω στα γόνατά σας και τρίψτε του την πλάτη μαλακά. Η πίεση που ασκείται μπορεί να το ανακουφίσει από τον πόνο. Επίσης το μασάζ βοηθάει στους κολικούς, παρότι δεν αποδεικνύεται από μελέτες.

Πάρτε το μωρό σας αγκαλιά: μερικοί γονείς έχουν βρει ως λύση για τους κολικούς το κράτημα του παιδιού στην αγκαλιά τους ή σε μάρσιπο και περπάτημα μες το σπίτι. Η κίνηση και η σωματική επαφή φαίνεται να καθησυχάζουν τα βρέφη. Βέβαια οι μελέτες δεν έχουν επιβεβαιώσει ότι η μέθοδος αυτή βελτιώνει τους κολικούς, όμως αξίζει να τη δοκιμάσετε αν δεν βρίσκετε λύση σε άλλες μεθόδους.

Άλλοι χειρισμοί. Υπάρχουν πολλές τεχνικές για τη μείωση του κλάματος. Η πιπίλα, η βόλτα με το αυτοκίνητο, το κούνημα, ένα χλιαρό μπανάκι, το χαλαρό φάσκιωμα μέσα σε μια κουβέρτα ώστε να αισθάνεται ασφάλεια και θαλπωρή ή ο μονότονος θόρυβος (π.χ. ο θόρυβος από το πλυντήριο, από σεσουάρ, ηλεκτρική σκούπα ή τον απορροφητήρα), μπορούν να ηρεμήσουν το μωρό.

Επίσης σε μωρά που σιτίζονται με μπουκάλι προσπαθούμε να μειώσουμε την κατάποση αέρα. Στην αγορά υπάρχει μεγάλη ποικιλία μπουκαλιών και θηλών που μειώνουν την ποσότητα του αέρα που καταπίνει το μωρό, όπως τα μπουκάλια που είναι κυρτά.

Οι μητέρες που θηλάζουν μπορούν να δοκιμάσουν υποαλλεργική δίαιτα, δηλαδή δοκιμή αποφυγής γάλακτος, αυγού, ξηρών καρπών ή και σιτηρών. Επίσης να αποφεύγεται η καφεΐνη και οποιαδήποτε άλλη ουσία μπορεί να προκαλέσει διέγερση στο βρέφος. Η δοκιμή γίνεται για μία μόνο τροφή για μία εβδομάδα και αξιολογούμε το αποτέλεσμα με τον παιδίατρο. Αν δεν υπάρχει βελτίωση, επαναφέρουμε την τροφή στη δίαιτα. Η τακτική αυτή φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική σε μωρά που οι μητέρες τους έχουν έκζεμα ή αλλεργική ρινίτιδα, ή σε βρέφη που παρουσιάζουν συμπτώματα αλλεργίας στο γάλα της αγελάδας (έκζεμα, αναπνευστικό συριγμό, διάρροιες ή εμέτους). Δεν έχει αποδειχθεί ότι η διακοπή του θηλασμού και η σίτιση με αγελαδινό γάλα βελτιώνει τους κολικούς. Προσπαθήστε να ταΐσετε το βρέφος σε καθιστή θέση και βάλτε το να ρευτεί συχνά.

Μερικές μελέτες συμβουλεύουν για τους κολικούς γάλα σόγιας ή υποαλλεργικά γάλατα. Τα αποτελέσματά τους είναι ακόμη αβέβαια, καλό θα ήταν να συμβουλευθείτε τον παιδίατρό σας. Επίσης μερικοί παιδίατροι συστήνουν να δοκιμαστούν τα παραπάνω γάλατα για 1 εβδομάδα και αξιολογούν το αποτέλεσμα, αν δεν υπάρχει βελτίωση ξαναγυρίζουν στο αρχικό γάλα.

Προβιοτικά: τα προβιοτικά είναι μικροοργανισμοί με ευεργετική δράση για τον οργανισμό (μερικές φορές τα λέμε και «καλά μικρόβια»). Υπάρχουν πολλά διαθέσιμα σκευάσματα με προβιοτικά που παρασκευάζονται από τροφές όπως το γάλα (λακτοβάκιλλος). Μελέτες δείχνουν ότι κάποια προβιοτικά όπως ο Lactobacillusreuteri, μπορεί να βοηθήσουν στους κολικούς, όμως χρειάζονται και άλλες μελέτες για να καταλήξουμε σε σαφή αποτελέσματα. Μιλήστε με τον παιδίατρό σας πριν δώσετε προβιοτικά.

Σε περίπτωση που οι γονείς νιώθουν αγωνία κι ένταση από το συνεχές κλάμα, καλό θα ήταν να αναθέσουν σε κάποιον άλλον να φροντίσει το βρέφος και να απομακρυνθούν για λίγο από το σπίτι. Οι λίγες ώρες μακριά από το σπίτι βοηθούν να έχουν οι γονείς μία πιο θετική στάση απέναντι στην κατάσταση. Προσοχή να μην ταρακουνήσετε το βρέφος.  Το τράνταγμα μπορεί να προκαλέσει τύφλωση, βλάβη στον εγκέφαλο, ακόμη και θάνατο. 

Shakenbaby syndrome είναι ένας όρος που περιγράφει τον τραυματισμό βρεφών από βίαιο ταρακούνημα, συχνά από το γονιό ή άλλο ενήλικο, πoυ βγήκε εκτός εαυτού από το κλάμα του μωρού. Tα βρέφη δεν έχουν αρκετή δύναμη στον αυχένα τους για να αντιμετωπίσουν τη δύναμη από το ταρακούνημα, με αποτέλεσμα το κεφάλι, και κατά συνέπεια και ο εγκέφαλος, να κουνιέται ανεξέλεγκτα προκαλώντας σοβαρές βλάβες ή ακόμη και το θάνατο.

Πότε αναζητούμε βοήθεια:

1. όταν το βρέφος κλαίει για πάνω από 2 ώρες.

2. όταν οι γονείς νοιώθουν ότι μπορεί να βλάψουν το μωρό.

3. όταν το κλάμα είναι αποτέλεσμα πτώσης ή τραυματισμού

4. όταν το βρέφος έχει πυρετό.

5. όταν το βρέφος αρνείται να φάει ή να πιει ο, τιδήποτε για αρκετές ώρες, όταν κάνει εμετούς, έχει αιματηρές κενώσεις ή έχει αλλαγή στη διάθεση του, όπως λήθαργο ή μειωμένο επίπεδο συνείδησης.

6. επίσης ζητήστε βοήθεια όταν έχετε ερωτήσεις πάνω στο χειρισμό των κολικών,

7. όταν το βρέφος εξακολουθεί να έχει έντονο κλάμα και μετά τον τέταρτο μήνα ζωής ή όταν το βρέφος δεν παίρνει βάρος.

Δεν υπάρχει συσχέτιση των κολικών με την μετέπειτα εξέλιξη του παιδιού, όσον αφορά την ψυχοκινητική του εξέλιξη, την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του ή του ύπνου του. Οι κολικοί σπάνια επιμένουν μετά τον τρίτο μήνα ζωής, αλλά ενώ δεν θεωρείται ότι έχουν ιδιαίτερη σημασία, η ενόχληση και η ανησυχία που προκαλούν στο βρέφος και στους γονείς αντίστοιχα, είναι μεγάλη.